2014 | De Piste Circus Magazine

DE PISTE - Circusmagazine

65e Jaargang - December 2014 - Nummer 10

Het Cyr Wheel, of Roue Cyr, Cyr-rad, Cyrwiel of zelfs monowiel genaamd, bereikte de Europese circuswereld in 2003. Toen werd Daniel Cyr bekroond met de Zilveren Medaille van het Festival Mondial du Cirque de Demain in Parijs. Vanaf dat moment maakt het toestel een opmars in het nieuwe circus en staat hoog op de favorietenlijst van studenten aan Europese en Canadese circusscholen. Valérie Inertie oogstte bewondering met haar act tijdens het Wereldkerstcircus in Carré in 2011-2012. Inertie is een adept van Daniel Cyr. ij schreef het onderstaand relaas dat eerder verscheen in Le Cirque dans l'Univers.

Historie van het Cyr Wheel

Valerie Inertie. Vertaling: Roland Vermeylen

Het Cyr Wheel werd uitgevonden aan het einde van de twintigste eeuw. Het is nu een artistieke discipline die haar origine vindt in het circus. Sinds 1998 is het Cyr- wheel een simpele, aluminium kleurige ring van buis (ca. 10 cm doorsnede).

Je kunt er mee walsen als basis tric en er een oneindige reeks vań draaiende bewegingen en pirouettes mee uitbouwen. Het maakt dezelfde beweging als een muntstuk dat draait op zijn as.

Daniel Cyr bedacht, op basis van zijn ervaringen en onderzoek, deze ring. Hij werkte er zelfs een heel eigen woordenschat mee uit. Stilaan heeft zich zo een heel aparte discipline gevormd.

Daniel Cyr begon zijn carrière met een act op de vrijstaande ladder, (redactie: waar hij ooit mee optrad in Cascade in Utrecht). Vanaf zijn geboorte bracht hij zijn jeugd door op de Magdalena eilanden bij Québec, Canada. Hij volgde de nationale circusschool van Montréal. In 1993 was hij één van de stichters van Cirque Eloize. Hij nam het onderzoek en de ontwikkeling van acrobatische toestellen voor zijn rekening Zo bouwde hij in 1996 zijn eerste wiel. Daniel Cyr ging uit van een reuze grote hoelahoep en van een oude, smeedijzeren kapstok.

Hij gebruikte eerst pure, stalen ringen. Pas later verbeterde hij zijn toestel met PVC dat ervoor zorgt dat de ring beter aan de grond blijft plakken Later bouwde hij een demonteerbare ring zodat die gemakkelijk vervoerd kan worden. In 1998 kwam hij met zijn ring voor het eerst op het podium in de show Excentricus van Éloize. Daar doopte hij zijn uitvinding "Roue Cyr" en zo begon het zijn veroveringstocht in de hele wereld.

In de volgende programma's van Éloize was er steeds een Cyr-act opgenomen en zo leerden Amerika, Europa en Azië de nieuwe en bijzondere act kennen. Daniel Cyr leerde zijn vaardig heden aan andere Eloize-collega's. Zo integreerde Antoine Carabinier het in 2002 in de show Nomade. Jonas Woolverton en Krin Haglund presenteerden het voor het allereerst als duo in Rain. In 2005 nam Eric Saintonge de lead in Nomade over. Deze vier artiesten droegern bij tot de verdere uitstraling van deze nieuwe discipline.

Bekroond met Zilver

In 2003 werd Daniel Cyr uitgenodigd om deel te nemen aan het Parijse Festival Mondial du Cirque de Demain. Hij werd er bekroond met een Zilveren medaille. Dezelerkenning droeg zeker bij aan de populariteit van de ring in de circuswereld. lk heb daar deze fascinerende discipline voor het eerst in mijn leven ontdekt. lk kon toen mijn opleiding krijgen bij Cyr en ik mocht zelfs voor het eerst deze discipline tonen bui ten een Eloize-productie. De eerste keer dat ik er mee optrad, was in 2005 toen ik participeerde aan het Festival van het Circus van de Magdalena-eilanden, de geboorteplek van Daniel Cyr. Nadien had ik het geluk om deze discipline te brengen in bijna alle Duitse variététheaters en in de pistes van de grootste Europese circussen als Knie, Bolshoi, het Wereldkerstcircus in Carré en Stuttgart. lk nam deel aan het Festival in Monte Carlo. (redactie: in 2011 en ze won de Zilveren Clown). Uiteindelijk bracht ik de roue Cyr in meer dan 30 verschillende landen en ik verheug me erop zo te hebben bijgedragen aan de verdere verspreiding van deze discipline.

Ontwikkeling gaat verder

Op verzoek van Cirque du Soleil kon Daniel Cyr een verdere stap zetten door een nieuwe Cyr-creatie te ontwerpe voor Corteo van regisseur Daniele Finzi Pasca. Corteo begon in 2005. Zo ging de zegetocht van het Cyr Wheel verder. In 2006 werd Danie Cyr zelfs gevraagd om te participeren aan de ceremonie voor de opening van de Olympische spelen in Turijn. Dat werkte als een vliegwiel voor optredens in toonaangevende en trendy wereldsteden.

Nu zijn er productiebedrijven die voornieuwe artiesten, het Cyr Wheel verder ontwikkelen en produceren. Heel wat circusscholen onder andere het ENC in Montréal, Rotterdam, Tilburg en het Brusselse ESAC, werken nu met het Cyr Wheel en trainen er intensief mee. Het internet zorgt eveneens voor het verder populariseren. In 2004 kwam het Circus van Peking met miniatuurwielen waarmee ze de snelheid én beweeglijk heid nog konden opdrijven. En andere artiesten uit Québec gingen met die mini-versies verder exploreren. Zo zagen varianten als het Roue X, Roue Carrée la Charette, Spirale en de Roue Cubique het levenslicht op de bühne en in de piste.

Vele jaren na het optreden van Daniel Cyr op Parijse Festival du Cirque de Demain, kwam het Cyr Wheel in de sport terecht bij de beoefenaars van het Röhnrad. Een sporttak als Mono Wheel werd geboren. Zo veroverde, in een heel korte tijd, de Roue Cyr de hele wereld en kreeg het een vooraanstaande plek in zowel de circuswereld als in de sport.

Sport en circus beïnvloeden elkaar wederzijds

Het Röhnrad kwam pas laat in opmars bij het circus. De rode unit van Ringling, Barnum and Bailey had een vrij grote groep "raders" in 1995 en Cirque du Soleil gebruikte het voor het eerst bij Quidam in 1996. Bij het Russisch Staatscircus was het voor WoIl te zien maar dan verdween het daar uit de piste. In 1971 duikt het Röhnrad weer op in de USA bij het Gamma Phi Circus van de Ilinois State Universiteit. Ook de vader van Bello Nock, Eugene, werkte ermee. De Rus Konstantin Mouraviev maakte tussen 1996 en 1998, samen met Valentin Gnoushev, de leukste act met een Röhnrad. Het rad zelf is een uitvinding van Otto Feick in 1920 en in 1926 werd de uitvinding zelfs be- schermd. In 1936 was het een onderdeel van het turnen op de Olympische Spelen en sinds 1995 is het een officieel erkende competitie. In 1974 werd voor het eerst het Röhnrad met een PVC coating omhuld zodat de loop van de ring voorspelbaarder wordt. Het circus nam dus pas, op grotere schaal, vanaf de tachtiger jaren het Röhnrad uit de sport over. De sport op haar beurt nam het Cyrwiel in 2013 op in haar competi- tie en noemt het nu monowiel-wedstrijden maar de kans bestaat dat het weer wordt omgedoopt tot Cyr-competitie.

Eerste monowiel

In haar artikel meldt Valérie Inertie dat Daniel Cyr zijn wiel helemaal alleen uitvond. Maar toch zijn er heel wat varianten die reeds veel vroeger te zien waren. Met een recentere bijdrage gaat Inertie op haar website daar op in. Zij verwijst in haar historisch overzicht naar het gemotoriseerd monowiel dat reeds in 1869 werd uitgevonden. In de Amerikaanse danswereld was er de "Scherzo Waltz" van Doris Humphrey die vanaf 1923 haar grote ring incorporeerde in haar dansrepertoire.

Zij verwerkte toen reeds in haar "hoop- dance" bijna alle technieken van het latere Cyrrad. In 1930 stelde de Duitser Adalbert von Rekowski, op een Röhn- rad-treffen, zijn "Einreifen" voor als een grote, smalle ring met hand- en voetgrepen.

Het is zo'n Einreifen ring die de Russen in 1956 reeds verwerkten in eerste programma dat het Russische Staatscircus (Cirque de Möscou in Brussel) in West-Europa presenteerde.